سیستم اطفا حریق سقفی و انواع آن

سیستم اطفا حریق بخشی جدایی‌ناپذیر از زیرساخت حفاظت در برابر حریق است. بر خلاف سیستم‌های اعلام حریق که وظیفه‌ی شناسایی و اعلام حریق را بر عهده دارند، سیستم‌های اطفاء حریق با استفاده از مواد خاموش‌کننده یا آب، نسبت به اطفای حریق اقدام می‌کند. برخی از این سیستم‌ها به صورت سقفی نصب می‌شوند و به آنها سیستم اطفا حریق سقفی گفته می‌شود

اگرچه ممکن است سیستم اطفا حریق و سیستم اسپرینکلر مشابه به نظر برسند اما این دو با یکدیگر متفاوت هستند. اسپرینکلرها معمولا الزامات حفاظت از حریق روزمره را در محل کار برآورده می‌سازند اما در بسیاری از مواقع سیستم‌های مهار کننده تنها گزینه‌های موجود نیستند. کاربرد اصلی سیستم اطفا حریق نه تنها خاموش کردن شعله‌ها، بلکه محافظت از اموال و تجهیزات مهم است.

نحوه عملکرد سیستم‌های اطفای حریق سقفی

سیستم‌های اطفای حریق معمولا دارای تجهیزات داخلی هستند که تا حد ممکن سریعا حریق را شناسایی می‌کند. این اجزا ابتدا وجود دود یا شعله‌های آتش را تشخیص می‌دهند. سپس سیستم اطفا حریق سقفی هشدار را به صدا درمی‌آورد و با پراکندن مواد خاموش کننده، پیش از آنکه آتش فرصت گسترش پیدا کند، آن را خاموش می‌کند.

سیستم اطفا حریق را می‌توان یک روش حفاظت فعال در نظر گرفت زیرا سیستم در پاسخ به حضور حریق سریعا فعال می‌شود. علاوه بر تجهیزات داخلی تشخیص حریق، این سیستم‌ها دارای طیف گسترده‌ای از اجزا هستند که به طور فعال برای خاموش کردن شعله‌ها و دود عمل می‌کنند.

انواع مختلفی از سیستم‌های اطفا حریق سقفی وجود دارد که اسپرینکلر آتش نشانی یکی از شناخته‌شده‌ترین آنهاست. با این حال اسپرینکلر نمی‌تواند گزینه‌ی خوبی برای همه‌ی کاربردها باشد چرا که در برخی موارد، برای مثال کارخانه‌ای که از گاز یا مایعات قابل‌اشتعال استفاده می‌کند، استفاده از آب به عنوان خاموش کننده نمی‌تواند موثر باشد.

انواع سیستم‌های اطفا حریق سقفی

به طور کلی 5 نوع اصلی سیستم اطفا حریق سقفی وجود دارد که همگی بر اساس ویژگی‌های محیط انتخاب می‌شوند و هر کدام از آنها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. در ادامه به معرفی این سیستم‌ها می‌پردازیم:

انواع سیستم اطفا حریق سقفی سیستم گازی

سیستم اطفا حریق گازی، مایعات اطفا حریق را ذخیره می‌کند که با نیتروژن تحت فشار قرار گرفته‌اند. این مایعات حاوی یک عامل شیمیایی است که سریعا آزاد می‌شود نت بلافاصله بتواند شعله‌های آتش را خاموش کند. از آنجایی که این سیستم‌ها از اب استفاده نمی‌کنند، می‌توانند برای اتاق‌هایی با تعداد زیادی تجهیزات الکتریکی مانند تابلو برق و یا به عنوان بخشی از سیستم اعلام حریق اتاق سرور مورد استفاده قرار گیرند.

سیستم اطفا حریق گازی یکی از انواع سیستم اطفا حریق سقفی است که به عنوان یک خاموش‌کننده‌ی غیررسانا می‌تواند جایگزین خوبی برای خاموش‌کننده‌های آبی، فوم یا پودر خشک باشد؛ گاز پخش شده از نازل‌های سیستم باعث قطع اکسیژن‌رسانی به حریق می‌شود و به این ترتیب آتش را خاموش می‌کند.

انواع سیستم اطفا حریق سقفی سیستم مه پاش

نصب اسپرینکلر یک روش خوب برای حفاظت از حریق در ساختمان‌های تجاری و همچنین در ساختمان‌های مسکونی یا به عنوان سیستم اطفا حریق خانگی است. با این حال این سیستم آب زیادی استفاده می‌کنند اسپرینکلرهای آتش‌نشانی همچنین برای ساختمان‌هایی که مجهز به تجهیزات حساس الکترونیک و اشیای قیمتی فاسد شدنی هستند، نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد و این باعث شده سیستم‌های مه پاش نیز گزینه‌ی جایگزین باشند.

سیستم‌های غبار آب یا مه‌پاش برای فضاهایی مناسب هستند که نمی‌توان از مقادیر زیادی آب برای اطفای حریق استفاده کرد. این سیستم های اطفا حریق سقفی نسبت به اسپرینکلر آتش ناشی، قطرات بسیار ریز آب را در فضا پخش می‌کنند. به این ترتیب یک لایه‌ی بخار مانند تشکیل می‌شود که مانع از رسیدن اکسیژن به آتش می‌شود و به سرعت دمای هوای منطقه‌ی آسیب‌دیده را کاهش می‌دهد. از آنجایی که این سیستم‌ها آب کمتری نسبت به اسپرینکلرهای آتش‌نشانی مصرف می‌کنند، می‌توان آنها را تا حدی یک روش اطفای حریق پایدار در نظر گرفت.

این سیستم‌ها همچنین پتانسیل استنشاق دود را به شدت کاهش می‌دهند. سیستم‌های اسپرینکلر سنتی ذرات بزرگ آب را تولید می‌کنند که باعث پخش شدن دود می‌شود. سیستم‌های مه‌پاش با محدودکردن گسترش دود می‌توانند میزان مرگ‌ومیر ناشی از استنشاق دود را کاهش دهند.

مه پاش

انواع سیستم اطفا حریق سقفی سیستم اطفا حریق فوم سیلابی

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در اطفای حریق، حفاظت موثر از مناطقی است که در آن مایعات قابل‌اشتعال نگهداری می‌شود. سیستم‌های سیلابی فوم یا سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم، موثرترین ابزار برای کنترل چنین مکان‌هایی است. به همین خاطر، این نوع سیستم اطفا حریق سقفی معمولا در پالایشگاه‌ها، آشیانه‌ی هواپیما و انبارهای صنعتی نصب می‌شوند. وقوع حریق در این محیط‌ها می‌تواند به سرعت گسترش پیدا کند. بنابراین، سیستم اطفا حریق فوم برای کاربردهای سریع و گسترده‌ی مواد خاموش‌کننده طراحی شده‌اند و البته به صورت کپسول آتش نشانی فوم نیز در دسترس هستند.

سیستم‌های سیلابی فوم، ترکیبی از فوم و آب هستند تا به سرعت مایعات قابل‌اشتعال در حال سوختن را کنترل و سطح محل را خنک کنند. قوام فوم باعث می‌شود یک لایه‌ی ضخیم پتو مانند روی آتش را بپوشاند و مانع از رسیدن اکسیژن به آن شود. این لایه همچنین مانع از انتشار  گازها قابل‌اشتعال ناشی از سوختن آتش می‌شود و به طور موثری شعله‌ها را خاموش می‌کند.

انواع سیستم اطفا حریق سقفی سیستم اطفا حریق پودر

یکی دیگر از انواع سیستم اطفا حریق که به صورت سقفی نصب می‌شود، سیستم پودر خشک است که بسیار موثر و سریع است. ویژگی خاموش‌کنندگی سریع ابر پودری به خاطر اثر خفه‌کنندگی و اثر ضدکاتالیزوری آن است که یک مداخله‌ی شیمیایی در فرایند احتراق به شمار می‌آید. پودرهاش خشک عمدتا از نمک‌های غیرآلی غیرسمی مخلوط با مواد ضد آب و ضد ریزش تشکیل شده‌اند و برای خاموش کردن آتش‌سوزی مواد جامد، مایع یا گاز و آتش‌سوزی فلزات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پودرها به صورت کپسول پودر آتش نشانی نیز در دسترس هستند.

سیستم‌های بزرگ خاموش‌کننده‌ی پودری برای محافظت از محیط‌های بزرگتر استفاده می‌شوند؛ یک محفظه‌ی مرکزی از جنس فولاد ضدفشار برای نگهداری از پودر وجود دارد که برای تمام مناطق تحت پوشش پودر ارائه دهد.

سیستم های کوچکتر اطفا حریق سقفی پودر به صورت سیستم اطفا حریق مخازن سقف شناور نیز برای اجسام با محدوده‌ی حفاظتی کوچکتر پیشنهاد می‌شوند. طراحی و ابعاد این سیستم‌های خاموش‌کننده پودری برای چندین مورد مشابه استانداردسازی شده‌ است و در نتیجه هزینه‌های آنها نیز به حداقل می‌رسد.